Alles außer flach! De Docentenbijeenkomst van het Niederlandistenverband 21-23 maart 2024) zal in het teken staan van het gastlandoptreden van Nederland en Vlaanderen tijdens de Buchmesse Leipzig. Gepland is o.m. een bezoek aan de Buchmesse. De bijeenkomst wordt financieel mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Taalunie, de Nederlandse Ambassade en de Vlaamse Vertegenwoordiging.

We zullen op de tweede dag 's ochtends de boekenbeurs bezoeken en de gelegenheid hebben het gastlandoptreden mee te maken. Tegelijk brengen we een historische dimensie aan in het programma door een bezoek van het Völkerschlachtdenkmal, in 1913 opgericht ter herdenking van de Volkenslag in Leipzig, de grootste veldslag in Europa vóór de Eerste Wereldoorlog, met verregaande gevolgen voor het gehele continent inclusief de Lage Landen. Hierop sluiten op de eerste dag de twee openingslezingen van Lotte Jensen en Gijsbert Rutten inhoudelijk  aan.

De tweede dag wordt afgesloten met een gezamenlijk diner in Auerbachs Keller,  een passende locatie waar literatuurgeschiedenis is geschreven. Dit wordt ons aangeboden door de Nederlandse ambassade. De Vlaamse Vertegenwoordiging is zo vriendelijk ons de eerste dag een avondeten aan te bieden.

Er staan enkele discussiebijeenkomsten in kleine en grote kring op het programma. Naast de lectorenvergadering zullen we op de slotdag de gelegenheid bieden tot presentaties van eigen promotie- en habilitatieonderzoek (zie de call for papers). Ook de ledenvergadering van het Niederlandistenverband maakt deel uit van het programma; hiervoor zal de leden van het NLV later een aparte uitnodiging met agendavoorstel en vergaderstukken worden toegestuurd.

Alle universitair docenten in de Neerlandistiek in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland zijn welkom op deze bijeenkomst, of ze lid zijn van het Niederlandistenverband of niet. Aanmelding is voor hen mogelijk via het aanmeldingsformulier. De leden worden via de mail nader op de hoogte gebracht.

Vortrag mit Prof. Dr. Marc van Oostendorp (Radboud Universiteit Nijmegen)

Englisch oder Niederländisch? Sprachpolitik und Streit in den Niederlanden

Wie in vielen europäischen Ländern ist Englisch auch in den Niederlanden auf dem Vormarsch. Die Sprache der Unterhaltung (Popmusik, Film) ist seit der Mitte des 20. Jahrhunderts Englisch, doch mittlerweile werden immer mehr Bereiche erschlossen. Internationale Unternehmen kommunizieren teilweise nur auf Englisch und viele Bildungsangebote werden (auch) auf Englisch angeboten. Nicht nur, dass die meisten universitären Masterstudiengänge auf Englisch abgehalten werden, auch bilinguale VWOs (Gymnasien) erfreuen sich großer Beliebtheit und sogar Grundschulen experimentieren mit zweisprachigem Unterricht. Eine relativ neue Entwicklung ist, dass immer mehr Menschen auf Englisch lesen. Während der Buchmarkt in den Niederlanden insgesamt im Jahr 2022 schrumpfte, stieg die Zahl der verkauften englischsprachigen Bücher.

Auch die durchschnittlichen Englischkenntnisse sind relativ gut – zusammen mit den skandinavischen Ländern gehören die Niederlande zu den nicht englischsprachigen Ländern mit den besten Englischkenntnissen.

Wie verläuft die öffentliche Debatte zu diesem Thema in den Niederlanden? Und wohin geht die Entwicklung?

Der Vortrag (17-19 Uhr) kann live im Internet verfolgt werden. Der Link auf den Livestream wird etwa 30 Minuten vor Beginn bekannt gegeben auf der Website der Universität Leipzig.

Vortrag mit Prof. Dr. Matthias Hüning (FU Berlin) und Prof. Dr. Gunther De Vogelaer (WWU Münster)

Drei Länder, ein Niederländisch?

Niederländisch ist offizielle Landessprache in den Niederlanden, in Belgien, im südamerikanischen Suriname und auf einigen karibischen Inseln. Zwischen den verschiedenen Ländern gibt es deutlich wahrnehmbare Unterschiede in der Verwendung des Standardniederländischen. In der Linguistik sprechen wir daher vom Niederländischen als einer ‘plurizentrischen Sprache’: einer Sprache mit mehreren nationalen Varietäten, die sich in ihrer Grammatik, ihrem Wortschatz und ihrer Aussprache unterscheiden. In dieser Hinsicht ähnelt Niederländisch dem Deutschen (Deutsch in Deutschland, Deutsch in Österreich usw.).

Die Normen des Standardniederländischen orientieren sich stark an der niederländischen Varietät des Niederländischen, was dazu führt, dass die Standardsprache in Flandern/Belgien und in Suriname viele Eigenschaften hat, die als ‘abweichend’ von der Norm charakterisiert werden.

Wir werden diese Unterschiede mit einigen Beispielen illustrieren und besprechen, wie die Verwendung des Niederländischen durch politische und gesellschaftliche Entwicklungen in den jeweiligen Ländern beeinflusst wird.

Der Vortrag (17-19 Uhr) kann live im Internet verfolgt werden. Der Link auf den Livestream wird etwa 30 Minuten vor Beginn bekannt gegeben auf der Website der Universität Leipzig.

Andrea Kluitmann übersetzt seit 1994 niederländische Kinder- und Jugendliteratur, später kamen Romane, Theaterstücke, Drehbücher und Graphic Novels hinzu.  Sie ist am Niederrhein aufgewachsen, in unmittelbare Nähe zum Nachbarland, das dort Holland heißt und das sie immer gerne noch so nennt. Ihr Germanistikstudium mit Nebenfächern wie Kinderpsychiatrie und Filmkunde absolvierte sie in Bochum und Amsterdam. Sie kann viel Erlerntes beim Übersetzen gebrauchen, was daran liegt, dass man beim Übersetzen so ziemlich alles gebrauchen kann - der holistische Beruf schlechthin!

In ihrem Vortrag geht es um persönliche Geschichten und Gutachten, um Textanalyse, Wortfrequenz und Wortfarbe. Sie erzählt von dem Glück, gute Autor:innen übersetzen zu dürfen, von Geschenken, die einem die Sprache macht und warum man sie annehmen sollte. Die Forderung der niederländischen Sprache im Ausland wird eines der Themen sein. Nebenher wird deutlich, warum das Übersetzen von Kinder- und Jugendliteratur nicht einfacher ist als von Belletristik und auch nicht unbedingt anders, und warum man ab und zu etwas neu schreiben muss. Der sehr geschätzte Kollege Rolf Erdorf, der diesen Vortrag erst halten sollte, kommt auch vor.

Der Vortrag (17-19 Uhr) kann live im Internet verfolgt werden. Der Link auf den Livestream wird etwa 30 Minuten vor Beginn bekannt gegeben auf der Website der Universität Leipzig.

Op 20 mei heeft Laurette Artois uit handen van de Ambassadeur van het Koninkrijk België de versierselen van Officier van de Kroonorde in ontvangst mogen nemen. Gefeliciteerd, Laurette!

De onderscheiding is toegekend vanwege Laurettes "langjähriges Engagement für die Förderung der niederländischen Sprache und der flämischen Kultur in Deutschland".

Van 1984 tot 2022 vervulde Laurette in Frankfurt in haar eentje een docentschap in de Neerlandistiek, en dat niet alleen met veel idealisme en toewijding en idealisme, maar ook met klinkend succes. Bij alle Magisterstudierichtingen van destijds kon Nederlands dienst doen als zogenaamde derde vreemde taal, en bij Germanistiek zelfs ter vervanging van het zogenaamde Kleine Latinum. Ook de studenten Südostasien-Wissenschaften werden vanaf 1995 verplicht 2 semesters Nederlands te leren. Na invoering van de bamastructuur in 2008-2009 werd het Nederlands voor de Frankfurter studenten Germanistik een vast keuzevak binnen de opleiding. Met het oog op die doelgroep verzorgde Laurette in het Institut für deutsche Literatur und ihre Didaktik niet alleen taalcursussen op verschillende niveaus en met gevordere lectuur- en conversatatiecolleges, maar ook twee werkcolleges waarin een vakinhoudelijke verdieping werd aangeboden, veelal op het gebied van literatuur en vertalen. Een breed en vakkundig eenvrouwsdocentschap waarbij niet alleen de taal werd onderwezen, maar de Neerlandistiek een keuzevak vormde met een wetenschappelijke invulling.

Door haar persoonlijke manier van lesgeven wist Laurette elk semester opnieuw tientallen studenten voor het Nederlands enthousiast te maken. “Ik prijs me gelukkig Duitse studenten te kunnen inwijden in de Nederlandse literatuur” sprak ze in 2003 in een interview met het Mededelingenblad voor de Leuvense Germanisten.

Naast het verzorgen van universitair onderwijs Nederlandse taal, cultuur en literatuur aan een brede kring van belangstellende studenten ligt een bijzondere verdienste van de gedecoreerde in het verspreiden van Nederlandstalige cultuur en literatuur onder een breed publiek van belangstellenden, ook buiten de universiteit. ‘In de ban van de Nederlandse literatuur’: zo kopte het Leuvense germanistenblad in 2014 terecht een geschreven portret. Dat extracurriculaire enthousiasme voor de Vlaamse en Nederlandse letteren ontlaadde zich vanaf 2009 in een reeks van cultuele manifestaties met de titel Niederländische Sprache und Kultur. Met steun van de Taalunie en de Letterenfondsen vonden er elk jaar in Frankfurt lezingen en optredens van Nederlandstalige auteurs en andere cultuurdragers plaats. Laurette zette deze lezingen op touw, presenteerde ze met evenveel belezenheid als charme, interviewde de schrijvers, en hield begeleidende vertaalworkshops. Dat alles tot in de puntjes georganiseerd, bv. in reeksen rond herdenkingsjaren als het geboortejaar van de onsterfelijke Multatuli, met zorg en aandacht ook voor de vormgeving van folders en affiches en de bijbehorende publiciteit. Een passende finale klaroenstoot was het afgelopen Wintersemester de afsluitende Goethe-Ringvorlesung über niederländische Literatur und deutsch-niederländische Literaturbeziehungen, met van oktober tot februari een heel semester lang wekelijks in totaal veertien boeiende hoorcolleges, ook online te beluisteren en te bekijken. Dat is niet onopgemerkt gebleven. In 2019 mocht zij al vanwege haar “besonderen Verdienste um das Kulturleben in Hesse“ van de deelstaat Hessen de Ehrenurkunde für Kunst und Kultur ontvangen, ” Ook de Frankfurter Allgemeine  prees onlangs als verrijking van het culturele leven van Frankfurt de tientallen “öffentlichen Lesungen, mit denen die 65 Jahre alte Flämin literaturinteressierte Bürger entzückte.”

Het derde gebied van verdienste  is dat van bestuur en organisatie van de neerlandistiek in de Duitstalige landen, met name als bestuurslid en penningmeester van het Niederlandistenverband. Zelf sinds 2010 voorzitter van dit universitair docentenplatform van Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland  waardeer ik haar organisatorische bekwaamheid en zorgvuldigheid evenzeer als haar weldadig-relativerende gevoel voor humor. Een fijne collega, een ware steun en toeverlaat, die als schatbewaarder een centrale rol speelt, maar niet alleen dat: in 2016 was zij als eerste lector ooit de gastvrouw van een docentenbijeenkomst, ter gelegenheid van de Frankfurter Buchmesse met Nederland en Vlaanderen als gastland, en deze bijzondere docentenbijeenkomst was met eigen openbare optredens van hoogleraren Nederlandse Letterkunde op de Buchmesse een indrukwekkend hoogtepunt , waarvan we alleen maar mogen hopen dat we dat in 2024 in Leipzig kunnen gaan evenaren.

De diepere betekenis van haar voornaam kwam op deze feestelijke dag tot ware vervulling. Beste Laurette, van harte gelukgewenst met je benoeming tot Officier van de Kroonorde!

Foto's gemaakt door Ruben Semmerling.

Die Abteilung Niederländisch der Johannes Gutenberg-Universität in Germersheim, Fachbereich Translations-, Sprach- und Kulturwissenschaften bietet in Kooperation mit der Taalunie dieses Jahr zum ersten Mal einen Online Intensiv-Sommerkurs Niederländisch für Interessierte mit Niederländischkenntnissen auf A1/A2-Niveau an.

Wann?

Der Online Intensiv-Sommerkurs Niederländisch findet vom 30. August bis 3 September 2021, sechs Unterrichtsstunden pro Tag statt. Wir fangen jeden Tag um 9 Uhr an und enden um 14 Uhr. Am Donnerstag wird der Kurs schon um 12:30 Uhr beendet, aber dafür treffen wir uns dann noch mal von 17 bis 18 Uhr abends.

Wer?

Es können 18 Personen am Kurs teilnehmen. Du solltest bereits ein wenig Niederländisch auf Niveau A1-A2 können und an einer Hochschule oder Universität im deutschsprachigen Raum (Deutschland, Österreich oder Schweiz) studieren.

Was?

Wir begeben uns auf eine kleine virtuelle Busreise durch die Niederlande und Flandern. Jeder Tag ist einem anderen Thema gewidmet. Dieses Thema wird mit einem Kurzfilm vorgestellt. Anschließend wird vorhandenes Wissen wiederholt und vertieft und neue Grammatik, Idiomatik oder neuer Wortschatz dazu gelernt. Du bekommst jeden Tag Hausaufgaben, so dass du dich während der ganzen Woche intensiv mit der niederländischen Sprache beschäftigst und quasi ganz darin „eingetaucht“ bleibst. Am Ende des Kurses wirst du besser Niederländisch sprechen und verstehen können. Du hast vorhandene Kenntnisse gefestigt und viele neue Wörter dazu gelernt. Du kannst längere Sätze bilden und hast außerdem viel über die Kultur Flanderns und der Niederlande gelernt.

Kosten?

Der Kurs wird finanziell durch die Taalunie unterstützt und ist für dich kostenlos.

Anmeldung

Bitte melde dich bis 30 Juli 2021 mit dem Formular bei Rianne Fuchs-Franke - info@fuchs-franke.de an.

Wenn du noch Fragen hast, schicke eine E-Mail an die Anmeldeadresse info@fuchs-franke.de. Tot ziens op de intensieve zomercursus!

Deine Dozentinnen

Isabelle Brandstetter – Daniela Meijer - Rianne Fuchs-Franke

DoHa - Call for Abstracts

Online-congres voor jonge onderzoekers in de Neerlandistiek in Duitstalige & Centraal-Europese landen, 25 t/m 27 augustus 2021

Georganiseerd door de Freie Universität Berlin in samenwerking met het Niederlandistenverband en Comenius

Een online-congres in een nieuw formaat!  We kiezen voor een ‘science slam’-formule: onderzoekers stellen in 5 minuten hun project voor. Dat gebeurt in een plenaire sessie, met hun ‘pitch’ geven ze een eerste indruk en plaatsen ze hun onderzoeksvraag in een breder kader. Wie nieuwsgierig geworden is, kan doorvragen in aansluitende thematische sessies. 

Op die manier krijgen deelnemers op korte tijd een staalkaart van actueel onderzoek - en krijgen startende onderzoekers de kans om met peers en collega’s in gesprek te gaan over inhoudelijke en methodologische vragen. Een situatie waar iedereen bij wint, want door een slimme samenstelling van de groepen wordt netwerken gestimuleerd. 

Zo kan de internationale neerlandistiek zien en laten zien wat op dit moment de wetenschappelijke aandacht trekt en waar nieuwe talentvolle generaties onderzoekers uit het Duitse taalgebied en uit Centraal-Europa mee bezig zijn. Of: hoe het borrelt en bruist in de neerlandistiek buiten het Nederlandse taalgebied. 

De bijeenkomst vindt plaats van woensdag 25 tot vrijdag 27 augustus 2021. Vier dagdelen beginnen telkens met een blok plenaire presentaties, daarna volgt een blok met thematische sessies. Uiteraard zijn er ook borrelmomenten voorzien om tenminste een beetje een omgeving te scheppen waarin toevallige ontmoetingen mogelijk zijn, en waar aftastende gesprekken over mogelijke samenwerkingen kunnen gebeuren. Twee plenaire presentaties die de transnationaliteit van neerlandistisch onderzoek onderstrepen, zorgen voor de culturele omkadering.

Concreet: promovendi en habilitandi uit het Duitse taalgebied en uit Centraal-Europa  kunnen hun voorstellen tot presentaties van hun neerlandistisch werk tot uiterlijk 31 mei 2021 inleveren bij Truus De Wilde (DigiDoHa2021@niederlandistik.fu-berlin.de). Verwacht wordt een abstract met (1) een voorlopige titel, (2) een samenvatting (met de onderzoeksvraag, de methode en een of meer hypotheses, 200-300 woorden) en (3) een korte bibliografie. Desgewenst kan ook het in 2020 geleverde abstract opnieuw worden ingediend, maar graag geven we iedereen de gelegenheid een geactualiseerd of een nieuw stuk te sturen. Bereid je voor op een wervende pitch (5 minuten), een inhoudelijke inputpresentatie (maximaal 15 minuten) en een wetenschappelijke discussie.

We streven ernaar alle onderzoekers die een abstract inleveren op te nemen in het programma. Mocht het aantal bijdragen echter onverwacht groot zijn, dan zal er een selectie worden gemaakt. De promovendi en habilitandi krijgen vóór 30 juni 2021 te horen of hun voorstel is geaccepteerd. 

Wie wil deelnemen maar niet presenteren, kan zich alvast als deelnemer registreren door een mailtje naar DigiDoHa2021@niederlandistik.fu-berlin.de te sturen.

Dit evenement wordt ondersteund door de Taalunie en georganiseerd door de Neerlandistiek aan de Freie Universität Berlin. 

Als im Herbst 2016 die Buchmesse im Zeichen der niederländischen Literatur stand, wurden Hunderte von Werken ins Deutsche übertragen. Was hat sich seitdem getan? Hat die niederländische Literatur weiterhin Erfolg beim deutschen Nachbarn? Im März 2021 ging der Straelener Übersetzerpreis an Helga van Beuningen, die aus dem Niederländischen übersetzt. Ein positives Zeichen. Höchste Zeit also, einige Übersetzer*innen zu befragen.

16.06.2021, 18–20 Uhr: Marente de Moor (NL) trifft ihre Übersetzerin Bettina Bach 

Die Niederländerin Marente de Moor (*1972) ist Autorin diverser Romane und Erzählungen. Sie hat Slawistik studiert und etwa 10 Jahre in Russland gelebt, u.a. als Korrespondentin. Diese Erfahrungen spiegeln sich in ihren Werken, auch in Foon, das ihr viertes ins Deutsche übertragenes Buch sein wird. Für De Nederlandse maagd (Die niederländische Jungfrau, 2011) erhielt sie 2014 den Literaturpreis der Europäischen Union.

Bettina Bach ist Übersetzerin namhafter Autoren wie Tommy Wieringa, Jan Siebelink, Mano Bouzamour, Maria Dermoût u.v.a.

Dem Zoom-Meeting beitreten: Meeting-ID: 925 4807 9428 Kenncode: 553524

Schnelleinwahl mobil: https://lmy.de/V77vk

Veranstalter: Lektorat Niederländisch der Goethe-Universität Frankfurt/M.

De IVN maakt een digitaal Colloquium Neerlandicum: Voortvarend Nederlands! Virtueel.

Op 20 mei om 16:00 uur opent Algemeen Secretaris van de Taalunie Kris van de Poel de reeks met Stemmen uit de Internationale Neerlandistiek. Na Van de Poels openingslezing komen Henriëtte Louwerse (bestuursvoorzitter IVN, University of Sheffield, U.K.), Paola Gentile (vicevoorzitter MediterraNed, Università degli Studi di Trieste, Italië) en Hans Beelen (voorzitter Niederlandistenverband, Carl von Ossietzky Universiteit Oldenburg, Duitsland) aan het woord. Onder leiding van moderator Yra van Dijk (voorzitter Raad voor Neerlandistiek, Universiteit Leiden) worden vragen beantwoord als ‘Hoe wereldwijd is Nederlands?’ ‘Waarom is standaardtaal een discussie rond de dorpspomp?’ ‘Raken we onze taal kwijt als we de wereld in gaan?’ ‘Nederlands is een leuk taaltje voor thuis.’

De IVN maakt een programma met lezingen, interviews, masterclasses, presentaties en podcasts. In dit programma ontmoeten internationale docenten en onderzoekers elkaar. Ze verbinden de Nederlandse taal en cultuur aan hun eigen land en cultuur. Ook wisselen ze kennis en ervaring uit. Behalve de deelnemers praat ook het publiek mee. In de meerdelige serie Voortvarend Nederlands! Virtueel komen veel verschillende thema’s en mensen voorbij. Er is aandacht voor boeken, vertalingen, schrijvers, vertalers. Jonge auteurs praten met ervaren onderzoekers over o.a. de Balkan, de EU en de invloed van politieke bewegingen op literatuur (17 juni). Internationale neerlandici kunnen hun intrek nemen in de Besmette Stad (24 juni). Praktische en theoretische taal wordt toegelicht vanuit het Instituut van de Nederlandse taal (september). Literair vertalers van het Nederlands vanuit de hele wereld komen aan het woord (oktober). Docenten in Paramaribo praten met lerarenopleiders in Rotterdam over opmerkelijk genoeg dezelfde problemen die ze tegenkomen bij het opleiden van docenten Nederlands voor het middelbaar onderwijs (november).

MEER INFORMATIE

Geef je op via i.vanerve@ivn.nu en zet in je mail de datum van de sessie – je krijgt dan een link toegestuurd. Je kunt meepraten en vragen stellen via de chat. Alle livestream is te volgen via het YouTube-kanaal van de IVN.

Voortvarend Nederlands! Virtueel bestaat dankzij steun van de Taalunie en het Nederlands Letterenfonds.